Vrijwilligheid bij de brandweer (2024)

Onderzoeken programma Vrijwilligheid

De brandweer bestaat voor meer dan 80 procent uit vrijwilligers. Soms is het lastig om nieuwe mensen te vinden of vrijwilligers te behouden. In opdracht van de Stuurgroep Programma Vrijwilligheid heeft het NIPV een serie onderzoeken gedaan.

Verbindende analyse: Er is toekomst voor de vrijwillige brandweer, als je anders kijkt (2023)

Is er nog wel een toekomst voor de vrijwillige brandweer? Deze vraag was de aanleiding voor het programma Vrijwilligheid. De Nederlandse Academie voor Crisisbeheersing en Brandweerzorg van het NIPV heeft de afgelopen jaren 8 onderzoeken gedaan naar vrijwilligheid bij de brandweer. Deze analyse verbindt de belangrijkste resultaten van alle onderzoeken met elkaar.

De conclusie van de 8 onderzoeken samen is dat er toekomst is voor de vrijwillige brandweer. Maar hiervoor is het wel nodig om anders naar de vrijwillige brandweer te kijken. Er zijn mogelijkheden op 3 thema’s:

• Maatwerk: hoe stuurt de brandweer op pluriformiteit in plaats van op uniformiteit?
• Aandacht en steun: hoe geeft de brandweer aandacht aan brandweervrijwilligers en de cruciale rol van postcommandanten?
• Beeldvorming: hoe creëert de brandweer juiste verwachtingen bij potentiële brandweervrijwilligers en werkgevers?

Welkom bij de vrijwillige brandweer? Onderzoek naar het werven en behouden van (brandweer)vrouwen bij de vrijwillige brandweer (2023)

Het aandeel vrijwillige brandweervrouwen schommelt al jaren rond de 6 procent. Waarom is dit percentage naar verhouding zo laag? Hoe kunnen vrouwen geworven én behouden worden voor de vrijwillige brandweer? De tips, op basis van de onderzoeksresultaten, zijn samengevat in een aparte bijlage.

Hier werken brandweervrijwilligers (ja/nee). Onderzoek onder werkgevers naar beeldvorming en bereidheid tot faciliteren van brandweervrijwilligers (2023)

Werkgevers zijn een belangrijke speler bij het faciliteren van hun medewerkers om als vrijwilliger bij de brandweer actief te zijn. In dit onderzoek zijn werkgevers bevraagd over hun beeldvorming en bereidheid tot het faciliteren van medewerkers om ook bij de brandweer actief te zijn. Het onderzoek biedt handvatten voor wervingscampagnes en voor organisaties die het ondersteunen van brandweervrijwilligers vorm willen geven.

De pieper op tafel. Onderzoek naar vertrekredenen van oud-brandweervrijwilligers (2023)

In dit onderzoek zijn oud-(aspirant-)brandweervrijwilligers bevraagd naar het hoe en waarom van hun vertrek. Daarnaast is aan medewerkers van veiligheidsregio’s gevraagd hoe het stoppen gemonitord wordt (het wie, wanneer en waarom). Verder zijn ploegchefs betrokken bij het onderzoek; zij vormen een belangrijke schakel tussen de vrijwilliger en de veiligheidsregio.

Vrijwilligheid bij de brandweer in Nederland. Een onderzoek naar het werven en behouden van brandweervrijwilligers (2021)

Op basis van groepsgesprekken metvrijwilligers en managementleden uit de25 veiligheidsregio’s is inzichtelijk gemaakt wat de belangrijkste positieve punten en knelpunten zijn. Ookbeschrijft het rapport wat de veiligheidsregio’s doen om de knelpunten op te lossen.

Inventariserend onderzoek naar de vraag waarom burgers in de toekomst wel of niet actief willen worden alsbrandweervrijwilliger (2020)

Wat zijn mogelijke redenen voor burgers, die niet als vrijwilliger bij de brandweer zijn aangesloten, om wel (stimulans) of niet (belemmering) als brandweervrijwilliger actief te worden? De vraag is onderzocht met een enquête onder 1000 burgers.

Inventariserend onderzoek naar wat de brandweer kan leren van andere organisaties die met vrijwilligers werken (2020)

Speelt de problematiek rondom het behouden van vrijwilligheid alleen bij de brandweer of ook bij andere organisaties waar met vrijwilligers gewerkt wordt? Hoe kijken deze organisaties naar de toekomst als het gaat om vrijwilligheid? Welke problemen ervaren zij en welke oplossingen zijn er bedacht? Voor dit onderzoek zijn interviews gehouden met vertegenwoordigers van andere organisaties.

Inventariserend onderzoek naar de rechtspositie van brandweervrijwilligers in Europa (2019)

Vrijwilligheid bij de Nederlandse brandweer in de huidige vorm kan niet blijven bestaan, omdat de rechtspositie van vrijwilligers in strijd is met Europese regelgeving. Hebben andere Europese landen ook te maken met dit vraagstuk? Hoe ziet de rechtspositie van brandweervrijwilligers in andere Europese landen eruit? En welke invloed kan de Europese regelgeving in die landen hebben op de rechtspositie?

Recruitment and retention of volunteers in European Fire Services. Phase 1: document study and exploratory focus group(oktober 2019)

Brandweermensen uit vijftien landen gingen in april 2019drie dagen met elkaar in gesprek om goede ervaringen, knelpunten en oplossingen te delen rondom vrijwilligheid binnen de brandweer. De uitkomsten van de Exchange of Experts staan beschreven in dit rapport.

Het onderzoek naar het werven en behouden van brandweervrijwilligers (2021) heeft een aantal resultaten opgeleverd. De gesprekstool vrijwilligheid bij de brandweer is een hulpmiddel om over die resultaten met elkaar in gesprek te gaan. Zo kunnen korpsen meer inzicht krijgen in lokale knelpunten en mogelijke oplossingsrichtingen. De gesprekstool is ontwikkeld door het IFV in nauwe samenwerking met het Netwerk Vrijwilligheid van Brandweer Nederland.

Voor wie?

De gesprekstool is bedoeld voor vrijwilligers bij de brandweer en voor hun leidinggevenden.

Inhoud gesprekstool

• Een gespreksleidraad met verschillende werkvormen en gespreksvormen die naar eigen inzicht kunnen worden ingezet. Hierbij horen verschillende bijlagen: Prio’s bepalen, Interview, Stellingen en Pubquiz.
• Rapport ‘Vrijwilligheid bij de brandweer in Nederland. Een onderzoek naar het werven en behouden van brandweervrijwilligers’.
• Een infographic met de belangrijkste resultaten van het onderzoek naar het werven en behouden van brandweervrijwilligers.
• Twee webinars over de resultaten uit het onderzoek (één gericht op leidinggevenden, de ander op vrijwilligers).

Video’s congres Aandacht voor vrijwilligheid bij de brandweer (2023)

Het programma Vrijwilligheid is in november 2023 afgesloten met het congres Aandacht voor vrijwilligheid bij de brandweer. Op het congres zijn twee video’s vertoond.

Webinars Vrijwilligheid bij de brandweer (2021)